Κατανοώντας τη δυσανεξία

Παλαιότερα, η ενασχόληση με τη δυσανεξία δεν ήταν διαδεδομένη στην επιστημονική κοινότητα, η οποία επικέντρωνε στα ζητήματα της αλλεργίας. Σήμερα, ωστόσο, αποτελεί διακριτό πεδίο για τους ειδικούς.

Πάνω από το 20% του πληθυσμού στις βιομηχανοποιημένες χώρες υποφέρουν σήμερα από κάποια μορφή τροφικής δυσανεξίας ή υπερευαισθησίας*. Το ποσοστό αυτό μπορεί να διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, λόγω των διαφορετικών διατροφικών συνηθειών, ενημέρωσης και ανάδειξης των καταστάσεων δυσανεξίας.

Παρόλο που δεν πρόκειται για μια σοβαρή παθολογική κατάσταση, δεν παύει να επηρεάζει σημαντικά την υγεία και την ποιότητας ζωής. Κι αυτό, γιατί πολλοί άνθρωποι που παρουσιάζουν συμπτώματα δεν γνωρίζουν ότι ενδέχεται να οφείλονται στη διατροφή τους.

 

 

Δυσανεξία ή αλλεργία;

Η δυσανεξία αφορά σε ένα ευρύτερο φαινόμενο από την αλλεργία. Για την ακρίβεια, έρευνες** έχουν δείξει ότι στην πλειονότητά τους οι περιπτώσεις συμπτωμάτων δυσανεξίας δεν έχουν να κάνουν άμεσα με καταστάσεις του ανοσοποιητικού συστήματος (ενεργοποίηση αντισωμάτων IgE) – όπως στην αλλεργία – αλλά με άλλου τύπου αντιδράσεις του (ενεργοποίηση αντισωμάτων IgG), με ελλείψεις ενζύμων, με ψυχοσωματικές αντιδράσεις και ψευδοαλλεργίες. Η δυσανεξία δεν ανιχνεύεται με τα συνήθη τεστ αλλεργίας, τα οποία στοχεύουν στον εντοπισμό αλλεργιογόνων, όπως για παράδειγμα πρωτεΐνες.

Η αλλεργία συναντάται ως πραγματική πάθηση περίπου στο 2-4% του γενικού πληθυσμού. Είναι παρούσα σ’ έναν οργανισμό, συνήθως από τη βρεφική ηλικία, μπορεί να είναι κληρονομική και τα συμπτώματά της εμφανίζονται μέσα σε λίγη ώρα από την κατανάλωση της αλλεργιογόνας τροφής.

Η τροφική δυσανεξία είναι πιο ήπια, είναι δυσκολότερο να εντοπιστεί και τα συμπτώματά της ποικίλλουν σε ένταση και συχνότητα εμφάνισης.

 

Μορφές δυσανεξίας

Ψωμί, τυρί, γάλα, βούτυρο και πολλές ακόμη ευρέως διαδεδομένες τροφές βρίσκονται στο «στόχαστρο» των ειδικών ως εν δυνάμει ερεθιστικές για τους δυσανεκτικούς οργανισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι παρασκευάζονται μαζικά διάφορα προϊόντα για αυτή την κατηγορία καταναλωτών, όπως αρτοποιήματα χωρίς γλουτένη, γάλα χωρίς λακτόζη κ.ο.κ.

Δυσανεξία μπορεί να παρουσιαστεί σε διάφορα συστατικά ποικίλων τροφών, αλλά οι κυριότερες μορφές έχουν ως εξής:

• Δυσανεξία στη λακτόζη:
  Το σάκχαρο λακτόζη περιέχεται στα ζωικά γάλατα, όπως στο αγελαδινό. Πολλοί ενήλικοι εκτιμάται ότι δεν παράγουν αρκετή ποσότητα από το ένζυμο λακτάση, που χρειάζεται για τη διάσπαση της λακτόζης και την πέψη του γάλακτος, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από συμπτώματα όπως φούσκωμα, αέρια και διάρροια. Συνήθως οι δυσανεκτικοί στη λακτόζη προτιμούν να καταναλώνουν μικρές ποσότητες άλλων γαλακτοκομικών (γιαούρτι, τυρί κ.λπ.), καθώς έχουν μικρότερη ποσότητα λακτόζης.
• Δυσανεξία στη γλουτένη:
  Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που βρίσκεται στα δημητριακά, όπως το σιτάρι, η σίκαλη και το κριθάρι. Κάποιοι άνθρωποι είναι δυσανεκτικοί σε οποιαδήποτε τροφή περιέχει γλουτένη, ενώ άλλοι επηρεάζονται λόγω της υψηλής ποσότητας γλουτένης που προσλαμβάνουν από μια διατροφή υψηλή σε υδατάνθρακες. Σύμφωνα με έρευνες***, η δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί στην πραγματικότητα να αφορά σε γενικότερη δυσανεξία σε ζυμώσιμους ολιγο-, δι-, μονο-σακχαρίτες και πολυόλες (Fermentable Oligo-, Di-, Monosaccharides, Polyols – FODMAP). Τα FODMAP περιέχονται σε διάφορες τροφές, από γαλακτοκομικά μέχρι λαχανικά, και είναι σάκχαρα που τρέφουν βακτήρια στο λεπτό έντερο, προκαλώντας έτσι διάφορα συμπτώματα.
• Δυσανεξία στη γλυκόζη:
  Η δυσανεξία στη γλυκόζη προκύπτει από τη δυσκολία του οργανισμού να διαχειριστεί τη γλυκόζη που προσλαμβάνουμε από τις τροφές. Οι δυσανεκτικοί στη γλυκόζη παρουσιάζουν συχνά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας, ιδίως μετά από κάποιο γεύμα.

• Δυσανεξία στο αλκοόλ:
  Το αλκοόλ ή η πρώτη ύλη από την οποία προέρχεται (πχ. μούστος, μαγιά κ.λπ.) μπορεί να δυσχεράνει την πέψη ενός γεύματος. Η δυσανεξία στο αλκοόλ προκύπτει είτε από την έλλειψη/ανεπάρκεια ενζύμων που βοηθούν στο μεταβολισμό του, είτε να είναι στην πραγματικότητα δυσανεξία σε κάποιο άλλο συστατικό, όπως θειώδη, διατροφικά πρόσθετα κ.ά.

 

*The Association of UK Dietitians, Food Fact Sheet – Food Allergies and Intolerances (https://www.bda.uk.com/foodfacts/Allergy.pdf)
**Zopf, Yurdagül et al. “The Differential Diagnosis of Food Intolerance.” Deutsches Ärzteblatt International 106.21 (2009): 359–370. PMC. Web.
***Gluten Sensitivity: Not Celiac and Not Certain, Vanga, Rohini et al. Gastroenterology , Volume 145 , Issue 2 , 276 – 279

 

Διαβάστε επίσης…

• Τα Συμπτώματα
• Υπηρεσίες